Hafan > Ein Hardal Ni > Eglwysi a Chapeli Gwynedd > Ynys Môn > Agy 54 - Llangwyfan
Llangwyfan - Agy 54
Eglwys St Cwyfan (Hen)
Yn lleol adnabyddir yr hen eglwys fel ‘Yr Eglwys yn y Môr’. Fe saif ar ynys fechan ym Mhorth Cwyfan tuo 200 llath o’r tir ac ni ellier ei chyrraedd ond ar hyd sarn ar lanw isel. Gynt nyr oedd yn ynys fechan yn rhan o’r tir mawr Pan sefydlwyd gan Sant Cwyfan yn y 7fed ganrif safai yr eglwys ar benrhyn cul (oglai ar wely o graig) rhwng dwy nant-Llywen a Cwyfan. Yn araf erydwyd y tir gan y mor ac erbyn 16fed ganrif safai’r eglwys ar ynys. Dyddia y rhannau cynharaf o’r eglwys bresennol o’r 11eg ganrif. Ar un adeg bu llawer mwy o faint-a phwysigrwydd-nac ydyw heddiw. Dros y canrifoedd parhaodd y mor i ymosod ar yr ynys, y fynwent a’r eglwys ac erbyn 1891 roedd yn furddun. Yn 1893 casglwyd digon o arian i roi to newydd ar yr adeilad droen wedyn gan iddo ddioddef yn wastad oherwydd gerwinder y tywydd.
Arysgrifau Coffa
Mae’r mynwentydd canlynol wedi’i trawsgrifio ac mae'r cyfrolau ar gael i’w prynu yn ein siop ar-lein.
Dolenni defnyddiol
Coflein - Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru
